กลุ่มน้ำห้อม นาตอง

วันที่ 16 พฤศจิกายน 2558  ช่วงเช้า  มีกิจกรรมสาธิตการทำน้ำห้อม จากต้นห้อมพืชที่ปลูกในป่าบ้านนาตอง  น้ำห้อมเป็นส่วนผสมหลักที่จะนำมาหมักเพื่อให้เป็นน้ำย้อมหม้อห้อม  นอกจากส่วนผสมอื่น ๆ เช่น น้ำด่าง ผลไม้ อ้อย หรือ เหล้า ตามสูตรของช่างย้อมแต่ละคน  และ หม้อห้อมโดยทั่วไปจะใช้ครามสังเคราะห์ผง  ไม่ใช่น้ำห้อมธรรมชาติแบบนี้

             บ้านนาตอง ห่างจากตัวเมืองแพร่โดยระยะทางประมาณ 30 กิโลเมตร  อยู่ในหุบเขาที่มีน้ำแม่ก๋อนไหลผ่าน  ชาวบ้านทดลองปลูกต้นห้อมแซมตามป่าที่ชุ่มชื้น  เพื่อเก็บใบมาทำน้ำห้อมและขายเป็นรายได้  แทนที่จะตัดไม้ทำลายป่า 

            ในโอกาสที่แก้ววรรณาหม้อห้อมธรรมชาติเข้าโครงการพัฒนาศักยภาพผู้ประกอบการเพื่อสังคม ซึ่งเป็นโครงการที่ 3 หน่วยงานทำร่วมกัน คือ ศูนย์ศิลปาชีพระหว่างประเทศ (ศศป) สำนักงานส่งเสริมการประกอบการทางสังคม (สกส) และ บริติชเคาน์ซิล (BC)  จึงมีคณะเจ้าหน้าที่ดำเนินการมาเยี่ยมเยือน   เพื่อหาข้อมูลของกิจการ  จึงจัดสาธิตการทำน้ำห้อมที่บ้านนาตอง  ในวันที่ 16 พย. 58   ซึ่งปกติแล้ว ทางแก้ววรรณาจะไม่ได้เข้าไปกำหนดวัน แต่ชาวบ้านจะทำกันเองและเอาน้ำห้อมมาขายให้ตามวันเวลาที่สะดวก ซึ่งไม่แน่นอน

             ไม่นึกมาก่อนว่า จะมีการจัดตั้งกลุ่มเป็นทางการถึงขนาดนี้  ได้เห็นผู้นำกลุ่มที่สนใจ และพัฒนาความรู้ เก็บข้อมูลก็ยิ่งดีใจ  ความรู้ใหม่ที่ข้าพเจ้าทราบเกี่ยวกับต้นห้อมคือ  ห้อมใบใหญ่ให้สีสวย แต่อาจได้ปริมาณไม่เท่าห้อมใบเล็กที่ต้องปลูกในพื้นที่ชุ่มชื้นมากกว่า  และ ทางกลุ่มประเมินว่า ในปี 2564 ผลผลิตน้ำห้อมรวมของเครือข่ายอีกหลายหมู่บ้าน ในป่าของตำบลป่าแดงช่อแฮ จะมีมากถึง 20 ตัน  ถึงตอนนั้น คนแพร่ได้ใช้เสื้อผ้าที่ย้อมจากหม้อห้อมธรรมชาติมากขึ้น..